Kopa Cwila. Góra legend i wspomnień!

Według legendy miała być schronem atomowym dla mieszkańców Ursynowa. Usypana z ziemi wykopanej pod bloki rodzącego się osiedla, wg pomysłu odważnego inżyniera. Dziś to miejsce rekreacji, aktywności sportowej i po prostu nasza ukochana górka... Poznajcie historię Kopy Cwila!

Plan z 1911 roku pokazuje, że w tej części przedmieść Warszawy nie było zabudowy. Dopiero w latach 30-tych XX wieku, gdy przy torze wyścigów konnych powstaje przystanek kolejki grójeckiej „Służewiec”, widać pierwsze zagrodowe zabudowania. Wcześniej były tu tylko grunty orne.

Tereny obecnego parku były własnością hipoteczną Imielina, oddzielone ul. Wyrębowskiego od własności folwarku Służewiec (położonego na północy). Dzisiaj pozostałości tej granicznej ulicy znajdują się u podnóża Kopy Cwila po północnej stronie, oddzielając wzniesienie od pozostałości ogródków działkowych. W miejscu współczesnego przejścia pod wiaduktem, łączącego Park Kozłowskiego z Mokotowem, w okresie międzywojennym prowadziła szeroka aleja Rolna.

powyżej: Kopa Cwila wiosną - otacza ją krokusowa łąka, foto: SK

Na deskach kreślarskich projektantów Ursynowa Północnego od początku był tu park. Za jego wizję odpowiadali Andrzej Szkop oraz Irena Bajerska. W 1976 roku, gdy wokół wyrastało już osiedle postanowiono, że wykopana z budowy ziemia nie może wyjeżdżać daleko. Przy blokach usypywano nieduże skarpy i oddawano do zagospodarowania mieszkańców.

Inwestor zleca projektantom także usypanie większej „górki”. Rysują ją, łącznie z parkiem okalającym wzniesienie, Szkop wspólnie z Zieleniarą. Z finezją i precyzją, które widać na rzutach i przekrojach. (...) Na dokumencie wyciągniętym przez Szkopa nazywa się jeszcze roboczo „Wzgórzem w parku Północnym”. Ma trzy wierzchołki (najwyższy mierzy według relacji prasowych o biegaczach zdobywających warszawskie górki 108 metrów n.p.m.) i łagodne zbocza. Szkop to wielbiciel niskich masywów, miłośnik bieszczadzkich szlaków, stąd ta rozłożystość. Niektórym trzyszczytowa, spłaszczona forma będzie kojarzyć się z wulkanem.

- pisze w reportażu "Bloki w słońcu" Lidia Pańków.

Lokalny "wulkan" wzbudza emocje i staje się legendą już w momencie powstawania. Według niektórych ma to być schron atomowy zapewniający bezpieczeństwo wszystkim mieszkańcom Ursynowa. W środku ma być pusty. Do Kopy ponoć można się dostać podziemnym korytarzem z budynku przepompowni, znajdującym się u zbocza stoku. 

Inna legenda głosi, że budowniczowie postanowili wznieść górkę, by osłonić ludzi przed planowanym niedaleko zbiornikiem z chlorem. Na szczęście do budowy zbiornika dla wodociągów nie dochodzi. Przypomnijmy, w miejscu przepompowni pomiędzy Kopą a ścieżką rowerową przed wojną działała chlorownia miejskich wodociągów.

Bardziej wiarygodną wersję powstania "Dużej Góry" podają projektanci Ursynowa Północnego, wspominając o inżynierze Henryku Cwilu.

Główny inspektor Stołecznej Dyrekcji Inwestycji - inż. Henryk Cwil (lub Ćwil) był osobą nadzorującą wyładunek. Kierowcy ciężarówek wożący ziemię z wykopów mawiali: ,,jadę do Cwila". Górka powstała zatem najprawdopodobniej z powodów ekonomicznych. Gdyby nie pomysł odważnego inżyniera, ziemia z ursynowskich wykopów jechałaby na dalekie Radiowo. Po co, skoro projektanci Ursynowa zakładali większe zróżnicowanie terenu i usypanie łagodnych górek? 

Decydenci zatwierdzili ten wniosek racjonalizatorski i w efecie na dużą górę z trzema wzniesieniami poszło ponad 150 tysięcy metrów sześciennych ziemi. Początkowo górka była bardzo błotnista, stopniowa zarastała, pojawiły się nawet nasadzenia drzew, które szybko rozjechano.

Wybudowano chodniki, nigdy nie napełniony basen z fontanną kaskadową, asfaltowe korty no i największą atrakcję - wyciąg narciarski typu „wyrwirączka”. Wyciąg uruchomiono w 1983 roku, ale chodził chyba tylko jeden sezon. Wzdłuż wyciągu, na najdłuższym stoku Kopy, poprowadzono tor saneczkowy - ale była to atrakcja dla naprawdę zuchwałych, albowiem pod koniec swojego biegu oblodzony zwykle tor gwałtownie zakręcał a pędzący nim saneczkarz równie gwałtownie kończył bieg.

- wspomina Maciej Mazur na stronie ursynow.org.pl.

Wkrótce wyciąg narciarski w czynie społecznym został rozebrany. Jedyną po nim pozostałością jest kawał betonu na szczycie górki, który już wkrótce zniknie. Właśnie trwa realizacja projektu estetyzacji Kopy w ramach Budżetu Partycypacyjnego.

W 2009 roku przy północno-zachodnim zboczu Kopy wyrósł "nielegalny" skejtpark, dokładnie na terenie dawnych kortów tenisowych. Korty - jak wspomina projektant parku Andrzej Szkop - pojawiły się przy górce na życzenie jednego z kierowników inwestycji. Początkowo były nawet używane, potem odeszły w zapomnienie. Ten fakt wykorzystali undergroundowi dwudziestolatkowie jeżdżący na deskorolkach, którzy polubili to miejsce. Będą przyjeżdżać tu aż do 2014 roku, gdy dzielnica zlikwiduje skejtpark.

Zanik to nastąpi Kopa i kultowe miejsce deskorolkowców zdąży trafić jeszcze na okładkę albumu fotografii Richarda Gilligana, który dokumentuje dziko powstałe miejsca do uprawiania skate'u.

powyżej: okładka albumu DIY - R. Gilligan oraz fotografia skejtparku u podnóża Kopy - R. Gilligan

Na swoje lepsze czasy czeka zbiornik z fontanną u podnóża Kopy Cwila. Powstały w latach 80. XX wieku, mieszkańcy pamiętają jeszcze płynący potok niezbyt czystej wody. Projektanci wymyślnej hydroatrakcji schrzanili sprawę, urządzenia szybko zepsuły się a ich renowacja wymagałaby ogromnych kosztów. Murowana wanna nie szybko więc napełni się wodą.

powyżej: wizualizacja pomnika Stanisława Anioła na Kopie Cwila - autor: Paweł Kapelański

Co chwilę pojawiają się nowe koncepcje na zagospodarowanie samej górki i jej rejonu. Jednym z odważniejszych pomysłów jest umieszczenie na najwyższym szczycie gigantycznego pomnika Stanisława Anioła, bohatera serialu "Alternatywy 4". Autor koncepcji - Paweł Kapelański, artysta plastyk z Ursynowa - uważa, że taki monument rozsławiłby naszą dzielnicę.

Na razie dzielnica bardzo powoli realizuje przy Kopie projekt rekultywacji parku od wiaduktu Doliny Służewieckiej aż po Olkówek. Będą nowe nasadzenia a obok ścieżki rowerowej w 2018 roku powstanie wreszcie chodnik dla pieszych. Co dalej? Więcej górce nie trzeba. Kochamy ją taką, jaką jest!

*rysunek projektowy parku północnego pochodzi z książki "Bloki w słońcu" L. Pańków, wyd. Czarne, autor rysunku Andrzej Szkop

Masz stare zdjęcia Ursynowa? Prześlij je: [email protected], a pokażemy je czytelnikom

[ZT]13154[/ZT]

[ZT]17968[/ZT]