50 lat Ogrodu Botanicznego w Powsinie. Jak to wszystko się zaczęło?

Ogród Botaniczny w Powsinie obchodzi swoje 50. urodziny. Pół wieku temu powstało miejsce, które dziś jest chętnie odwiedzane przez spacerowiczów i jest chlubą Ursynowa. Historia powstania ogrodu sięga jeszcze okresu międzywojennego.

Dokładnie 50 lat temu, w 1974 roku, otwarte zostało jedno z ulubionych miejsc spacerowiczów w Warszawie - Ogród Botaniczny Polskiej Akademii Nauk w Powsinie, który znajduje się w granicach Ursynowa. A jak to się zaczęło? Po wielu próbach, staraniach i przygotowaniach, które rozpoczęli jeszcze przed II wojną światową botanicy prof. Bolesław Hryniewiecki i prof. Roman Kobendza, już po wojnie Prezydium Rządu PRL i Prezydium Polskiej Akademii Nauk, powołało Ogród Botaniczny PAN - nową i samodzielną placówkę naukowo-badawczą. 

Ogród Botaniczny Polskiej Akademii Nauk powstał na fundamencie marzeń dziewiętnastowiecznych, romantycznych, warszawskich i mazowieckich botaników

- mówi prof. Arkadiusz Nowak, obecny dyrektor powsińskiej jednostki.

powyżej: prace polowe w 1976 na terenie przyszłego Ogrodu - źródło: OB PAN w Powsinie

Odwiedzać ogród można było dopiero 16 lat później. Czasu tego nie zmarnowano! Ogród Botaniczny rozrastał się - wykupiono 40 ha gruntów na górnym tarasie skarpy warszawskiej. Dodatkowo pracownicy zajęli się remontami, a co najważniejsze zadbali o sadzenie różnorodnych roślin. Na terenie ogrodu pojawiały się coraz to nowe i egzotyczne odmiany roślin, które rzadko kiedy można było spotkać w innych tego typu miejscach w Polsce. Przez ten czas funkcję dyrektora do 1989 roku pełnił prof. Bogusław Molski, polski botanik, który w dużym stopniu przyczynił się do tego, jak dziś wygląda to miejsce. Warto wspomnieć, że imię zasłużonego botanika, twórcy ogrodu, nosi dziś największa podstawówka na Ursynowie - SP 340 przy ul. Lokajskiego.

"Bez profesora Puchalskiego nie byłoby ani naszych słynnych górek, ani tej szklarni"

Co ciekawe, według planów, ogród docelowo miał zajmować powierzchnię około 200 hektarów, a jego budowa trwać aż do 2000 roku. W rzeczywistości było nieco inaczej. 

Realia uniemożliwiły te dalekosiężne plany i Ogród pozostał na pierwszym, a także i ostatnim etapie zagospodarowania, czyli na 40 hektarach powierzchni i tak jest do dzisiaj

- zaznacza Anna Gasek z Ogrodu Botanicznego PAN w publikacji o jego historii.

Po śmierci prof. Molskiego, jego obowiązki przejął w 1989 roku prof. Jerzy Puchalski. Na początku jego pracy w ogrodzie kładziono nacisk na międzynarodową współpracę i badania naukowe nad przeróżnymi gatunkami flory. Było jednak tego dużo więcej, gdyż profesor zarządzał ogrodem przez 28 lat!

Bez profesora Puchalskiego nie byłoby ani naszych słynnych górek, ani tej szklarni, ani wielu kwater rabat, kolekcji pomysłów i przede wszystkim projektów grantowych, które za jego czasów były realizowane

- dodaje obecny dyrektor OB PAN prof. Arkadiusz Nowak.

źródło: Ogród Botaniczny Polska Akademia Nauk, otwarcie szklarni "Zielony Raj", 2003 rok

Kolejne lata, kolejne zmiany w Ogrodzie Botanicznym

Pięć lat po tym, jak mieszkańcy ceniący sobie naturę w końcu mogli odwiedzać ogród, zaczęło działać Centrum Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej, a dodatkowo powstał ogród bylin ozdobnych. Teren ogrodu wciąż się zmieniał i pojawiały się w nim coraz to nowsze gatunki roślin. Utworzono również sad pomologiczny, gdzie rosły historyczne odmiany jabłoni.

W 2011 roku ogród został przekształcony w pomocniczą jednostkę naukową, która była podległa Polskiej Akademii Nauk i tym samym jego nazwa została zmieniona na „Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie”. Cztery lata później w ogrodzie odsłonięto pomniki profesorów, którzy w dużym stopniu przyczynili się do jego powstania oraz rozwoju - Romana Kobendzę, Bogusława Molskiego, Szczepana A. Pieniążka i Emila Nalborczyka.

pierwsi goście powitani przy Bramie Leśnej Ogrodu Botanicznego w 1990 roku

W 2017 roku dyrektorem Ogrodu Botanicznego został dr Paweł Kojs. W trakcie zarządzania tym miejscem zadbał o przebudowę kolekcji terenowych i szklarniowych ogrodu oraz zmianę struktury administracyjnej. Cztery lata później, jego funkcję przejął obecny dyrektor prof. Arkadiusz Nowak.

Ogród Botaniczny w Powsinie dziś 

Dziś Ogród Botaniczny to znane miejsce w całej Warszawie. Mieszkańcy chętnie odwiedzają go, aby przyjrzeć się roślinności, pospacerować, odpocząć. Ogród można odwiedzać każdego dnia w tygodniu.

Nadal Ogród to jednostka naukowa. Oprócz zakładania i prowadzenia różnych kolekcji roślinnych oraz utrzymywania banku nasion prowadzi wiele badań oraz kształci pracowników i specjalistów. Dodatkowo powsiński ogród edukuje studentów i uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych w zakresie genetyki, botaniki, biotechnologi roślin, ogrodnictwa, ekologii i ochrony środowiska. 

Mamy 50 lat. Dzisiaj Ogród Botaniczny Polskiej Akademii Nauk to 12 tysięcy gatunków i odmian roślin. To około 80 pracowników. Ogród Botaniczny przez 50 lat budowało prawie 1500 osób

- stwierdza prof. Arkadiusz Nowak w nagraniu jubileuszowym.

Jubilatowi wypada życzyć rozwoju, życzliwości i sympatii odwiedzających. Co najmniej takich jak przez ostatnie 50 lat!

*korzystaliśmy z publikacji na stronach internetowych Ogrodu