Badania pokazują, że święta to czas, kiedy w koszach ląduje dwa albo nawet trzy razy więcej żywności. Freeganie walczą z tym, podbierając nasze resztki ze śmietnika. Nie są to ludzie skrajnie ubodzy, a po prostu oszczędni i żyjący w duchu zero waste. Jednym z nich jest Łukasz, który już zapełnił swoją lodówkę na święta w jednym z ursynowskich kontenerów na śmieci.

Freeganizm to wciąż kontrowersyjna w naszym kraju idea, która daje jej zwolennikom wiele korzyści, ale i nieprzyjemności. Pełna lodówka kompletnie za darmo brzmi dobrze, prawda? Jednak "menel" i "brudas" to najczęstsze epitety, które słyszą freeganie. Część ludzi nie jest w stanie zrozumieć - czemu ktoś, kto ma pieniądze, grzebie w śmietniku w poszukiwaniu jedzenia? Odpowiedź jest prosta - dla środowiska i portfela.

Łukasz jest freeganinem od prawie 10 lat. Zaczął już w liceum, bo nie rozumiał, dlaczego ludzie wyrzucają użyteczne dla niego rzeczy na śmietnik. Gdy poszedł na studia, zderzył się z rzeczywistością. Pieniędzy było coraz mniej, a jeść coś trzeba było. Nie miał w zwyczaju prosić o pomoc, więc zaczął szukać żywności na własną rękę. Znalazł ją... na śmietniku.

Czym jest dla ciebie freeganizm?

To moje podstawowe źródło pozyskiwania żywności. Głównie robię to z przyczyn materialnych i w moim domu nigdy nie brakuje jedzenia. Gdy pokazuję znajomym lodówkę, mówię - "patrzcie, bogactwo część główna!". Kocham wygrzebywać jedzenie ze śmietników i jestem z tego dumny. Uważam, że sztuką nie jest wydać pieniądze, a mieć coś za darmo. W końcu darmo to uczciwa cena.

powyżej: Pełna lodówka Łukasza - to wszystko pochodzi ze śmietnika

Jakie są inne powody, dla których ludzie decydują się na freeganizm?

Są różne źródła tej czynności. Zdecydowanie większość freegan robi to z przyczyn ideologicznych - chodzi o walkę z kapitalizmem i ociepleniem klimatu. Marnotrawienie żywności powoduje dalszą jej produkcję - dalsza produkcja żywności to dalsze wykorzystywanie systemów ekologicznych. Zatacza się w ten sposób taka pętla skutkowo-przyczynowa. My, jako freeganie, jedząc to, co zostało już wyprodukowane, nie dajemy producentom bodźca do wytwarzania większej ilości żywności.

Dla kogo jest freeganizm?

Nie można powiedzieć, że freeganizm dla kogoś nie jest. Ja nie widzę żadnych ograniczeń, żeby ktoś nie mógł grzebać w śmietniku. Freeganizm jest dla każdego, kto jest w stanie otworzyć wieko od kosza i wsadzić tam rękę. Warto odnotować to, że większość z nas to osoby, które mają dobry status materialny. Ludzie biedni się wstydzą, że muszą grzebać w śmietniku i czekają na pomoc. Ja nie widzę tu powodu do wstydu.

Czy spotkały cię kiedyś jakieś nieprzyjemności w związku z Twoim zamiłowaniem do grzebania w... śmietniku?

Pracowałem jako pomocnik prawnika w kancelarii adwokackiej i przy luźnej rozmowie pochwaliłem się szefowej, co robię w wolnym czasie po pracy. Zrobiła zniesmaczoną minę i zapytała "to dziewczyna się ciebie nie brzydzi całować, wiedząc, co robisz?". Zaśmiałem się tylko.

powyżej: Łukasz pod ursynowską jadłodzielnią przy ratuszu

Gdzie można pozyskiwać żywność?

Status grzebania po śmietnikach nie jest jeszcze ustalony przez specjalistów. Generalnie nie ma z tym większego problemu, ale jeżeli ktoś się tego boi, to są jadłodzielnie i grupy na Facebooku. Organizacje pomocowe to zupełnie inna sytuacja, bo one pozyskują żywność specjalnie dla nich produkowaną, a to już zaprzecza idei freeganizmu.

Czy Twoim zdaniem dużo jedzenia marnuje się w święta?

Ja całe swoje święta organizuję żywnością ze śmietnika. Ludzie robią zapasy jak na wojnę - osoba, która kupuje normalnie kilogram mięsa, na święta "musi" kupić 5 kilo. To wszystko potem trafia na śmietnik i absurdalne ilości żywności się marnują. Widzę po znajomych, że chcą pokazać to swoje bogactwo w święta, a potem wstydzą się to komuś oddać. Największy wysyp jest pod sklepami - po świętach w śmietnikach znajduję nie tylko jedzenie, ale i ozdoby świąteczne. Firmom bardziej się opłaca wyrzucić, niż magazynować.

Gdzie możemy oddać to, czego nie zjedliśmy przy wigilijnym stole?

Najlepiej do jadłodzielni albo na grupkach w mediach społecznościowych. Ja jednak wolę swoje nadwyżki zostawiać w jadłodzielni, bo często ciężko się dogadać z ludźmi. 

W jaki sposób pakować żywność? Niewiadomego pochodzenia świąteczny bigos w siatce nie wygląda zbyt apetycznie...

Najlepiej podpisywać, kiedy dany produkt został otworzony lub podać datę jego przyrządzenia. Oczywiście nie każdy ma czas na to i już lepiej zostawić bez karteczki, bo zawsze znajdzie się ktoś, kto nie patrzy na walory wizualne. Możemy pakować jedzenie w pudełeczka po surówkach, sałatkach czy ciastach. Nada się również torebka foliowa, jeżeli coś nie jest zbyt płynne.

Czy ludzie się wstydzą oddawać? Dlaczego trend oddawania nadmiarowej żywności do jadłodzielni nie jest jeszcze aż tak popularny?

Nie ma czego się wstydzić - ani brania, ani dawania. Fakt, niektórzy wstydzą się przyznać, że kupili za dużo. Moim zdaniem większy wstyd czuje się w sercu, kiedy ma się świadomość, że wyrzucamy coś, co ktoś mógłby jeszcze zjeść. Wstyd jest czymś subiektywnym - to zależy od nas. Uważam, że mój sposób pozyskiwania jedzenia świadczy jedynie o mojej przedsiębiorczości i zaradności.

Dziękuję za rozmowę.

Adresy jadłodzielni na Ursynowie:

• Urząd Dzielnicy Ursynów al. Komisji Edukacji Narodowej 61, lodówka i szafka, czynna całodobowo
• MAL Kłobucka, ul. Kłobucka 14, lodówka i szafka, czynna całodobowo
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego – budynek 34/ klatka schodowa B, lodówka i szafka, czynna codziennie 8-21

Na Facebooku znajdziemy kilka grup freegańskich m.in. Freeganizm Warszawa czy Freeganism, dumpster diving, food sharing - Warszawa.