Trening umiejętności społecznych - komu i co daje?

W poradniach terapeutycznych dla dzieci i młodzieży dużym zainteresowaniem cieszy się trening umiejętności społecznych popularnie zwany TUS-em. O tym, co to za forma terapii, jakie umiejętności są kształcone podczas treningu i komu ma służyć ten rodzaj pomocy, porozmawiamy z panią Martą Janeczek, dyrektorem ursynowskiej poradni BONA VERBA.

Na czym polega trening umiejętności społecznych?

Trening umiejętności społecznych to metoda kształtowania zachowań społecznie pożądanych lub aprobowanych u osób przejawiających trudności w sferze emocjonalnej lub społecznej. Istotą zajęć jest modelowanie zachowań w interakcji, dlatego zajęcia odbywają się w grupie. TUS pomaga dzieciom dostosować reakcje werbalne i pozawerbalne do sytuacji, w których znajdą się w życiu codziennym, zrozumieć znaczenie kontaktów społecznych i pomóc prowadzić bardziej satysfakcjonujące życie w grupie rówieśniczej.

Czy może pani sprecyzować, o jakie umiejętności społeczne chodzi?

Tych umiejętności jest wiele. Kluczowa jest znajomość reguł społecznych oraz elastyczność w dostosowaniu zachowania do konkretnych sytuacji. Innego zachowania oczekujemy od dziecka w domu, innego w szkole, w kościele czy w teatrze. Społecznie oczekiwana jest adaptacja zachowania pozawerbalnego oraz środków komunikacji werbalnej do miejsca, w którym jesteśmy, pozycji społecznej osoby, z którą rozmawiamy lub w której towarzystwie się znajdujemy. Ściśle wiąże się z tym umiejętność przełączania kodów komunikacyjnych. Co ważne, na tle wymienionych umiejętności społecznych następuje nawiązywanie i podtrzymywanie relacji społecznych.

Czy nie jest tak, że przyswajamy te zachowania w naturalny sposób? Wydaje się, że wymienione umiejętności dziecko powinno nabywać spontanicznie.

Rzeczywiście tak jest. Na gruncie psycholingwistyki określa się to jako naturalny trening społeczny, bowiem umiejętności społeczne u dzieci rozwijają się przede wszystkim w kontaktach familiarnych i rówieśniczych. Jednak w szczególności u dzieci z deficytami rozwojowymi, np. z autyzmem, z zespołem Aspergera czy z nadpobudliwością psychoruchową, mogą pojawiać się zakłócenia w trafnym postrzeganiu innych osób, ich przeżyć, intencji, a także w rozumieniu i prawidłowej ocenie sytuacji, nie mówiąc o opanowaniu subtelności komunikacyjnych.

Co więcej należy zwrócić uwagę, że nawet u dzieci w pełni zdrowych mogą pojawiać się czynniki ograniczające lub zakłócające proces skutecznego opanowywania umiejętności społecznych.

Dlaczego tak się dzieje?

Współcześnie dzieci mają mocno zmieniony zasób doświadczeń społecznych w porównaniu z całymi pokoleniami wstecz. Chodzi zarówno o ograniczenie doświadczeń kształtujących się poza nadzorem rodzicielskim, zmianę profilu obowiązków dziecka, jak i istotne ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie współodpowiedzialności za byt czy funkcjonowanie rodziny. W ostatnich kilku dziesięcioleciach zdecydowanie zwiększył się także wpływ środków nowych technologii na wychowanie dzieci, dokonała się zmiana modelu wychowania, a także o wiele częstsze stały się zmiany w strukturze rodziny destabilizujące psychikę dziecka i jego poczucie bezpieczeństwa. Wszystkie te elementy, a to zaledwie kilka wymienionych, w naturalnym treningu społecznym budują w dziecku poczucie odpowiedzialności, przynależności i własnej wartości, poprzez co rzutują na funkcjonowanie dziecka w domu, w szkole i w grupie rówieśniczej.

Kto jest wobec tego adresatem TUS-ów?

W zajęciach TUS mogą uczestniczyć dzieci od około 4 do 13 roku życia, przejawiające trudności w kontaktach rówieśniczych, nieintegrujące się z grupą przedszkolną lub szkolną, niepotrafiące dostosować się do zasad funkcjonowania w grupie lub klasie. TUS jest odpowiedzią zarówno dla dzieci wycofanych, nieśmiałych, czasami izolujących się, mających problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji, jak i dla dzieci popadających w konflikty z rówieśnikami i nauczycielami, reagujących agresją w sytuacjach stresowych, mających trudności z kontrolowaniem złości i wyrażaniem emocji w sposób akceptowany społecznie. W poradni Bona Verba trening umiejętności społecznych często łączymy z treningiem kontroli złości.

Czego dzieci uczą się podczas zajęć?

Celem zajęć jest po pierwsze wypracowanie u dziecka motywacji do zmiany zachowania, po drugie zaś nauczenie strategii umożliwiających dziecku dokonanie tej zmiany. Polega ona na przykład na uświadomieniu występowania reakcji z ciała na pojawiające się emocje, nauce ich rozpoznawania oraz zastępowania np. ataków gryzienia, kopania, przeklinania zachowaniami, które stanowią reakcję adekwatną do sytuacji, ale i aprobowaną społecznie. Podałam bardzo wyrazisty przykład, aczkolwiek nie tylko to jest celem zajęć. TUS w głównej mierze ma za zadanie wspierać kształtowanie poczucia własnej wartości dziecka i rozwój adekwatnej samooceny. Stanowi ono fundament do kształtowania umiejętności nawiązywania pozytywnych relacji z rówieśnikami i osobami dorosłymi, rozwijania umiejętności aktywnego słuchania, efektywnej współpracy w grupie oraz umiejętności rozwiązywania konfliktów. Istotne jest w końcu wykształcenie umiejętności nazywania stanów emocjonalnych drugiego człowieka, szanowania zdania odrębnego w dyskusji oraz umiejętności korygowania zachowań własnych.

Czy TUS jest tylko dla dzieci?

Dla młodzieży i osób dorosłych prowadzone są zajęcia socjoterapeutyczne, tzn. o profilu dostosowanym do wieku i możliwości poznawczych starszego pacjenta. Przy tej okazji warto wspomnieć, że znakomite rezultaty terapeutyczne daje równoległy udział rodziców w zajęciach wspierających rozwój komunikacji w rodzinie. Pamiętajmy bowiem, że komunikacja przebiega zawsze w interakcji, zaś rodzic, który świadomie kształtuje własne umiejętności komunikacyjne, będzie w stanie lepiej i pełniej zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby i zachowania komunikacyjne.

Jakie wymierne korzyści przynosi TUS?

Syntetyzując można powiedzieć, że daje dzieciom skuteczne narzędzia komunikacyjne, uczy wyrażania emocji oraz współpracy w grupie. Natomiast prawidłowy profil rozwoju tych kompetencji sprzyja poprawie funkcjonowania w rodzinie, szybszej i łatwiejszej adaptacji w nowym miejscu, dobremu przystosowaniu do środowiska szkolnego oraz osiąganiu sukcesów szkolnych, w tym efektywniejszemu uczeniu się.

Dziękuję za rozmowę.

Bona Verba - Centrum rozwoju i terapii
Logopedia, pedagogika, rehabilitacja

• ul. Puszczyka 20, Ursynów
• tel. (22) 400 56 26, tel. kom. 579-999-626 
• godziny otwarcia: pon. - pt. 14:00 - 20:00
• www.bonaverba.edu.pl

(materiał partnera)

[ZT]17045[/ZT]

[ZT]17271[/ZT]

[ZT]16600[/ZT]

[ZT]16094[/ZT]

[ZT]15804[/ZT]

[ZT]15542[/ZT]

[ZT]3344[/ZT]