Obowiązek opieki dzieci nad rodzicami

W świadomości wielu osób opieka nad starszymi, schorowanymi rodzicami powinna być zapewniona przez państwo. Niestety niektórzy zapominają, że to ci rodzice – obecnie sami potrzebujący wsparcia – przez lata wychowywali i troszczyli się o swoje dzieci. Z tego względu prawo polskie określa obowiązki dzieci nad rodzicami. Wyznaczają one granice prawne i formalne obowiązkowej pomocy dla rodziców.

Obowiązek opieki

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rodzice i dzieci są zobowiązani wzajemnie się wspierać. Do tego wsparcia zaliczamy, na mocy art. 87, m.in.: pomoc materialną, psychiczne wsparcie w chorobie, cierpieniu i kalectwie, pomoc intelektualną przy podejmowaniu ważnych decyzji lub załatwianiu spraw życiowych oraz pomoc fizyczną przy wykonywaniu różnych czynności. Oczywiście wyżej wymienione wysiłki powinny wynikać z więzi łączących członków rodziny i z zasady są bezinteresowne.

Normy moralne jednak nie dla wszystkich są wystarczającą motywacją. Z tego względu ustawodawca wprowadził właśnie ten i inne przepisy. Dzięki nim zarówno dzieci, jak i rodzice mogą oczekiwać od siebie wzajemnie wsparcia na różnych etapach życia. Obowiązek opieki dzieci nad rodzicami wynika więc nie tylko z pobudek moralnych, ale jest także normą prawną.

Mimo jednak tych ustaleń brak wypełniania obowiązku wsparcia nie jest zagrożony konsekwencjami prawnymi. Nie da się wymusić w sądzie, by dziecko podjęło opiekę nad swoimi starszymi, potrzebującymi rodzicami.

Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców

Nieco inaczej jest ze wsparciem finansowym. O ile bowiem do opieki czy pomocy nikogo nie można zmusić, o tyle obowiązek alimentacyjny wobec rodziców pojawia się, jeśli znajdują się oni w stanie niedostatku. Mówi o tym Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z art. 129 § 1 „obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi”.

Stan niedostatku to według prawa i jego interpretacji taka sytuacja, gdy osoba nie może samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych usprawiedliwionych potrzeb. Zaliczamy do nich utrzymanie mieszkania, zakup pożywienia i zaspokajanie potrzeb zdrowotnych.

W takiej sytuacji rodzice mogą wystąpić z pozwem o alimenty od własnych dzieci. Sąd, po dokonaniu analizy dowodów na stan niedostatku, przychyla się do pozwu i zasądza wsparcie alimentacyjne na rzecz rodziców (czy rodzica).

Ignorowanie równego obowiązku opieki nad rodzicami

Gdy któreś z dzieci uporczywie unika opieki, w tym pomocy finansowej, potrzebującym rodzicom, można zastanowić się nad drogą prawną. W zakresie niealimentacji zastosowanie znajduje art. 209 § 1 Kodeksu karnego: „kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Jak jednak wspomniano, te konsekwencje grożą jedynie w przypadku niedostatku rodziców. Oczywiście wchodzą w grę także, gdy wydano już orzeczenie o alimentach, a osoba zobowiązana ignoruje ten wyrok.

Źródła:

• https://www.eporady24.pl/Prawo_rodzinne-kategoria-3.html
• https://www.odpowiedziprawne.pl/--prawo-rodzinne