Ursynowskie drewniaki mają ponad 150 lat! ZOBACZ

Ursynów kryje na swoim terenie skarby architektury! Są to między innymi drewniaki, czyli stare domy zbudowane z drewna pamiętające czasy zaborów. Znajdziemy je jeszcze przy ul. Nowoursynowskiej czy na terenie centrum ogrodniczego na Kabatach. Dzisiaj wybieramy się jednak na wycieczkę po ursynowskiej części starego Służewia.

Dwa drewniane domy stojące przy ul. Fosa to relikty dawnej wsi, która przez setki lat rozwijała się w okolicach Potoku Służewieckiego. Pierwsza o niej wzmianka pochodzi z 1065 roku. Drewniane domy na Służewie pamiętają natomiast burzliwy okres po powstaniu styczniowym i uwłaszczenie chłopów, które było jego konsekwencją. Popowstaniowy carski ukaz z 1864 roku uwolnił od pańszczyzny chłopów tej wsi zamieszkałych w 44 gospodarstwach na ponad 300 hektarach. Zmiana własności spowodowała przyłączenie Służewia do gminy Wilanów.

Od pokoleń własność jednej rodziny

Budynek pod adresem Fosa 19 został zbudowany u podnóża kościoła św. Katarzyny we wsi Służew zapewne po uwłaszczeniu, około 1864 roku, w miejscu wcześniejszego domu. Drewniak jest niewielki, jego powierzchnia mieszkalna to zaledwie 65 m2. Obecnie stoi na terenie niewielkiego prostokątnego siedliska.  

Postawiono go z bali dębowych (podwalina na ceglanym fundamencie) i sosnowych (ściany) w konstrukcji zrębowo-sumikowo-łątkowej. Bale są oszalowane pionowymi deskami. Do wnętrza prowadzi zabudowany ganek. Więźbę tworzą sosnowe krokwie a pokrycie dachówka (położona w miejsce wcześniejszych gontów, usuniętych w okresie międzywojennym).

- czytamy w opracowaniu miejskich ekspertów od zabytków.

Współcześnie wszystkie okna w budynku zostały wymienione na plastikowe. Dom od pokoleń pozostaje w rękach jednej rodziny.

Dawna wikarówka z ulicy Fosa

Drewniak przy ul. Fosa 17 pochodzi z 1872 roku. Od tego czasu przeszedł bardzo dużo zmian: poczynając od miejsca posadowienia, funkcji oraz... proporcji. Zbudowano go obok murowanej plebanii na dom dla wikarych pobliskiego kościoła św. Katarzyny. Działały w nim także sale katechetyczne.

Dom o powierzchni 290 m2 powstał z belek w konstrukcji zrębowej, ściany z zewnątrz szalowane są deskami, drewniana więźba przykryta jest dachem z blachy. Drewniak ma oryginalną stolarkę w postaci dwuskrzydłowych okien skrzynkowych podzielonych na sześć kwater. Do budynku, po wysokich schodach, prowadzi ganek ozdobiony fryzem z misternie wycinanych desek.  

- czytamy na miejskiej stronie "Warszawskie Zabytki".

Dom na początku lat 90. XX wieku przeniesiono z terenu plebanii w sąsiedztwo pobliskiego cmentarza (założonego w 1839 roku). W nowym miejscu posadowiono go na wysokiej podmurówce, przez co utracił proporcję i charakter wiejskiego domu. Jeszcze do niedawna pełnił funkcję domu pogrzebowego. Jest własnością Parafii Rzymsko-Katolickiej św. Katarzyny. W 1989 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Świadkowie historii

Oba służewskie drewniaki są w dobrej kondycji i choć ich wygląd przez dziesiątki lat lekko się zmienił, to są niezwykłymi reliktami świadczącymi o historii tego miejsca. Mimo całkowicie zmienionego otoczenia - ruchliwej ulicy i cmentarza - ciągle są dowodami na istnienie tu kiedyś rozległej i ludnej wsi leżącej na obrzeżach Warszawy.