mat. prasowe
Wszelkie kwestie dotyczące ubezwłasnowolnia zostały zawarte w Kodeksie cywilnym oraz Kodeksie postępowania cywilnego. Jak stanowi art. 13 Kodeksu cywilnego osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.
Ubezwłasnowolnienie częściowe może zostać orzeczone przez sąd wobec osoby pełnoletniej, której z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych (w szczególności pijaństwa lub narkomanii), jest potrzebna pomoc w prowadzeniu jej spraw, a nie zostało wobec niej orzeczone ubezwłasnowolnienie całkowite.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna, a dla ubezwłasnowolnionego częściowo – kuratora. Najczęściej funkcje odpowiednio opiekuna lub kuratora pełnią osoby najbliższe dla osób ubezwłasnowolnionych całkowicie lub częściowo.
Należy pamiętać, że o ubezwłasnowolnieniu orzeka zawsze właściwy miejscowo sąd okręgowy. Jeszcze niedawno w składzie sądu w sprawach o ubezwłasnowolnienie zasiadało trzech sędziów, obecnie natomiast skład sądu jest jednoosobowy.
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie odbywa się w trybie nieprocesowym i każdorazowo inicjowane jest na wniosek. Osobami uprawionymi do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie są małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej krewni w linii prostej, rodzeństwo oraz przedstawiciel ustawowy.
Uczestnikami w tym postępowaniu są z mocy prawa: osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, jej przedstawiciel ustawowy oraz małżonek. W postępowaniu tym bierze także udział prokurator.
We wniosku o ubezwłasnowolnienie wnioskodawca powinien szczegółowo przedstawić sytuację, która w jego ocenie powinna skutkować ubezwłasnowolnieniem. Powinien także wskazać m.in.:
- kogo dotyczy wniosek wraz z danymi tej osoby,
- stopień pokrewieństwa pomiędzy sobą a osobą, której dotyczy wniosek,
- czy wnosi o orzeczenie ubezwłasnowolnienia całkowitego czy częściowego.
Do wniosku o ubezwłasnowolnienie powinny zostać załączone odpowiednie akta stanu cywilnego oraz orzeczenie lekarskie potwierdzające istnienie choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego, które powodują konieczność ubezwłasnowolnia osoby, której dotyczy wniosek.
Warto pamiętać, że wniosek o ubezwłasnowolnienie polega opłacie. Obecnie jest to kwota 100 zł. Ponadto, po wszczęciu postępowania sąd wezwie wnioskodawcę do wpłaty zaliczki na poczet badania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie przez biegłych z zakresu psychiatrii lub neurologii oraz psychologii. Zaliczka na poczet opinii biegłych waha się zazwyczaj w kwocie kilkuset złotych.
Czas trwania postępowania o ubezwłasnowolnienie przed sądem okręgowym wynosi z reguły kilka miesięcy. Jeżeli sąd orzeknie ubezwłasnowolnienie całkowite lub częściowe, to akta sprawy są następnie przesyłane do właściwego sądu opiekuńczego, który ustanowi dla osoby ubezwłasnowolnionej, w zależności od rodzaju ubezwłasnowolnienia, odpowiednio opiekuna lub kuratora.
Procedura ubezwłasnowolnienia jest wymagająca i może nastręczać wielu trudności, dlatego warto już na samym początku skorzystać z pomocy, jaką mogą w tym zakresie zapewnić radcowie prawni z Kancelarii Prawnej Szeffner Wspólnicy, mieszczącej się w Warszawie przy ulicy Marszałkowskiej (tuż przy wejściu na stację Świętokrzyska). Radcowie prawni mogą wspomóc na każdym etapie postępowania o ubezwłasnowolnienie, w tym sporządzić profesjonalny wniosek oraz zapewnić reprezentację w toku postępowania. Warto rozważyć powierzenie prowadzenia sprawy o ubezwłasnowolnienie doświadczonym radcom prawym również w uwagi na duże obciążenie emocjonalne, jakie związane jest z tym postępowaniem. Regułą jest bowiem, że dotyczy ono zawsze osób nam najbliższych. Po więcej szczegółów zapraszamy na stronę: https://kancelaria-szeffner.pl/oferta/sprawy-o-ubezwlasnowolnienie.
Jeżeli wniosek o ubezwłasnowolnienie dotyczy osoby pełnoletniej, sąd może na wniosek lub z urzędu ustanowić dla tej osoby doradcę tymczasowego, gdy uzna to za konieczne dla ochrony jej osoby lub mienia. Sąd może ustanowić doradcę po wszczęciu postępowania lub w jego toku. Najczęściej doradcą tymczasowym ustanowiona zostaje jedna z osób najbliższych dla osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie. Przed ustanowieniem doradcy tymczasowego, sąd powinien wysłuchać osobę, dla której ma on zostać ustanowiony. Ustanowienie doradcy tymczasowego powoduje ograniczenie zdolności do czynności prawnych osoby, dla której został on ustanowiony, na równi z osobą ubezwłasnowolnioną częściowo.
Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie pozbawiona jest zdolności do czynności prawych, a wszelkie decyzje są w jej imieniu podejmowane przez opiekuna. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w razie konieczności podjęcia przez opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu konieczne będzie uzyskanie przez niego uprzedniej zgody sądu na daną czynność. W praktyce dotyczy to najczęściej np. konieczności sprzedaży mieszkania należącego do osoby ubezwłasnowolnionej czy nabycia przez nią spadku. Każda czynność podjęta samodzielnie przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie dotknięta będzie sankcją nieważności, co oznacza, że nie dojdzie ona do skutku.
Z kolei osoba ubezwłasnowolniona częściowo może działać samodzielnie w zwykłych bieżących umowach życia codziennego, które nie będą pociągać za sobą jej pokrzywdzenia. Dla przykładu: osoba ubezwłasnowolniona częściowo może samodzielnie zrobić zakupy spożywcze czy też kupić bilet na autobus, ale nie będzie mogła samodzielnie zawrzeć umowy kredytu czy pożyczki, dla których to skuteczności konieczne byłoby wyrażenia na nie zgody przez kuratora.
Podstawowym obowiązkiem opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej jest sprawowanie nad nim opieki oraz sprawowanie zarządu jej majątkiem. Przy czym, jak już zostało wskazane powyżej we wszelkich sprawach, przekraczających zakres zwykłego zarządu, opiekun będzie musiał uzyskać zgodę sądu na ich dokonanie. Ponadto opiekun jest reprezentantem osoby ubezwłasnowolnionej przed różnymi instytucjami, np. w urzędach. Dodatkowo opiekun – stosownie do terminu zakreślonego w postanowieniu o ustanowieniu opieki – zobowiązany będzie do składania sądowi opiekuńczemu sprawozdania z opieki.
Ubezwłasnowolnienie, niezależnie od jego rodzaju, może być w każdej chwili zniesione przez właściwy sąd, jeżeli ustaną przyczyny, dla których zostało ono orzeczone.
Ponadto sąd może zamienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe. Dzieje się tak między innymi w sytuacjach, w których stan zdrowia osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie uległ poprawie i na skutek tego wystarczającym będzie w danym przypadku ubezwłasnowolnienie częściowe. Możliwa jest także zmiana rodzaju ubezwłasnowolnienia w drugim kierunku. W razie pogorszenia się stanu zdrowia osoby ubezwłasnowolnionej częściowo niekiedy konieczne staje się jej ubezwłasnowolnienie całkowite.
Jeżeli są Państwo w sytuacji, w której muszą rozważyć ubezwłasnowolnienie, a pozostały kwestie, które są dla Państwa wątpliwe, bądź nie czują się Państwo na siłach, aby samodzielnie przejść przez postępowanie o ubezwłasnowolnienie, to zapraszamy do kontaktu: https://kancelaria-szeffner.pl/kontakt.
Artykuł został przygotowany we współpracy z: https://kancelaria-szeffner.pl.
