Umowa sponsoringu jest przykładem umowy nienazwanej. Umowy nienazwane w odróżnieniu od umów nazwanych nie mają ustawowo określonych i zdefiniowanych cech, składają się natomiast z kilku składników charakterystycznych dla różnych umów nazwanych, tworząc w ten sposób spójną wewnętrznie i funkcjonalnie jedność. Umowy nienazwane powstają jako odpowiedź na potrzeby dynamicznie rozwijającego się obrotu gospodarczego. Niektóre przykłady umów nienazwanych są powszechnie stosowane w praktyce obrotu przez wiele lat, dzięki czemu uzyskały swoisty, charakterystyczny dla siebie kształt.
Umowa nienazwana, tak jak każda umowa, musi mieć charakter dwustronnej, zobowiązującej czynności prawnej. Powinna być zawarta i wykonywana w granicach swobody kontraktowania, a jej treść i cel nie mogą sprzeciwiać się ustawie, zasadom słuszności i dobrym obyczajom oraz naturze stosunku zobowiązaniowego.
Umowa sponsoringu przede wszystkim przewiduje zobowiązanie się sponsora do sfinansowania lub współfinansowania działalności zamierzonej, lub realizowanej już przez sponsorowanego, natomiast sponsorowany zobowiązuje się do poinformowania opinii publicznej o finansowaniu lub współfinansowaniu takiej działalności przez sponsora poprzez popularyzowanie oznaczenia wskazującego na sponsora w trakcie tego przedsięwzięcia.
Mówiąc wprost – sponsoring nie jest uregulowany w żadnym akcie normatywnym obowiązującym w Polsce, jednakże powszechność zastosowania tego typu umowy na przestrzeni wielu lat pozwoliła ukształtować właściwy dla obrotu kształt umowy sponsoringu. Umowa ta w dużym uproszczeniu polega na zobowiązaniu się sponsora do sfinansowania danej działalności sponsorowanego, który w zamian w odpowiedni sposób zakomunikuje szeroko pojętej publiczności o fakcie sponsoringu i przedstawi sponsora (na przykład poprzez pokazanie na koszulce odpowiedniego logo).
Sponsoring to popularna w dzisiejszym obrocie instytucja, która jednak nie doczekała się jednolitej definicji ustawowej. Pojęcie „sponsorowanie” zostało co prawda zdefiniowane w kilku aktach prawnych, jednakże są to definicje stworzone na potrzeby konkretnych aktów prawnych, których nie można potraktować jako definicje uniwersalne, mające powszechne zastosowanie.
Sponsoring najprecyzyjniej może zostać opisany w sposób następujący: jest to odpłatne przysporzenie majątkowe, które może zostać wyrażone w pieniądzach, rzeczach lub usługach, dokonywane przez sponsora na rzecz sponsorowanego w celu wykonania przez niego czynności wskazanych w umowie sponsoringu. Czynności te mają na celu utrwalenie lub spotęgowanie renomy sponsora, podwyższenie stopnia jego popularności w danym środowisku społecznym oraz w efekcie do zwiększenia jego zysków.
Reklama, tak jak sponsoring służą w zasadzie do komunikacji sponsora/reklamującego z określoną grupą odbiorców. Sponsoring od reklamy odróżnia jednak technika tej komunikacji, jej cele, formy wypowiedzi kierowane do odbiorcy, a także odległość czasowa spodziewanych rezultatów.
Reklama często postrzegana jest jako natrętna forma komunikacji nastawiona na natychmiastowy efekt, w odróżnieniu od sponsoringu, który jest subtelniejszy, niczego nienarzucający, neutralny, a czas oczekiwania na jego efekty co do zasady jest dłuższy niż w przypadku reklamy.
Sponsoring służy przede wszystkim do kształtowania pozytywnego wizerunku sponsora, zwiększenia jego popularności społecznej, wzrostu prestiżu i renomy. Reklama natomiast służy bezpośrednio do wypromowania określonego produktu lub usługi i zachęcenia konsumentów do kupna. Sponsoring oddziałuje na konsumenta w sposób pośredni, tworząc w jego oczach obraz przedsiębiorstwa jako całości, dlatego często nazywany jest w obrocie reklamą pośrednią.
Stronami umowy sponsoringu są sponsor i sponsorowany. Stroną umowy sponsoringu może być każdy pomiot prawa, zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, a ponadto sponsorującym może być także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Sponsor, który zawiera umowę sponsoringu, skupiony jest w zasadzie na dwóch celach:
Najczęściej na podstawie umowy sponsoringu, sponsor gwarantuje sponsorowanemu:
Sponsorowany zobowiązuje się do aktywnego działania na rzecz kształtowania bądź utrwalania renomy sponsora, a także do powstrzymywania się od działań, które w jakikolwiek sposób mogłyby wpłynąć na prestiż i renomę sponsora. Świadczenie sponsorowanego polega zatem na promocji znaku towarowego, który pozwala na identyfikację sponsora.
Ponadto przedmiotem umowy sponsoringu może być także współdziałanie stron pozwalające na osiągnięcie celów tej umowy. Taka współpraca może polegać, chociażby na udzielaniu wskazówek sponsorowanemu co do sposobu wykonania czynności sponsorowanych.
Ogólne określenie takich elementów jak prawa i obowiązki stron należy do zadań trudnych, gdyż są one ustalane przez strony w każdym konkretnym przypadku. Można jednak stwierdzić, iż podstawowym prawem sponsora jest z reguły żądanie od sponsorowanego tworzenia i umocnienia renomy sponsora. Sponsor ma także prawo żądać od sponsorowanego korzystania z udzielonych mu zezwoleń licencyjnych, opracowania harmonogramu podejmowanych działań, zachowania w tajemnicy poufnych informacji, a także informowania i dostarczania sprawozdań z przebiegu wykonania umowy.
Sponsorowany uprawniony jest do żądania od sponsora udzielenia mu właściwych zezwoleń na korzystanie z określonych praw własności intelektualnej i przemysłowej, które są niezbędne do wykonania przez niego umowy sponsoringu. Sponsorowany może także żądać udzielenia mu uprawnień do korzystania z udzielonych mu praw niemajątkowych, takich jak nazwa, symbol czy znak towarowy. Sponsorowany zobowiązany jest do ujawniania sponsora w toku wykonywania czynności wskazanych w umowie, działania zgodnie ze wskazówkami sponsora oraz do dbania o jego renomę.
W praktyce obrotu wykształciło się kilka charakterystycznych typów umów sponsoringu, których kształt uwarunkowany może być przez wiele czynników, jak na przykład przez specyfikę konkretnej branży. Do powszechnych typów sponsoringu należy zaliczyć:
Zawarcie umowy sponsoringu oparte jest na ogólnych zasadach prawa cywilnego, a więc w drodze oferty i jej przyjęcia, w drodze negocjacji lub przetargu. W praktyce obrotu, zawarcie umowy sponsoringu najczęściej jest efektem negocjacji.
Rozwiązanie umowy sponsoringu w znacznym stopniu nie różni się w zasadzie od rozwiązania większości umów znanych w obrocie. Taka umowa zostaje rozwiązana w drodze porozumienia stron bądź wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta, bądź za wypowiedzeniem z zachowaniem odpowiednich terminów.
Umowa sponsoringu może być również rozwiązana bez zachowania odpowiednich terminów wypowiedzenia, w wypadkach wskazanych w umowie, do których najczęściej zalicza się:
Na podstawie przedstawionych informacji dotyczących charakteru prawnego umowy sponsoringu można stwierdzić, że kluczową cechą odróżniającą sponsoring od darowizny jest tzw. wzajemność zobowiązania. W ramach umowy sponsoringu sponsor zobowiązuje się do przekazania określonej kwoty lub innego świadczenia na rzecz sponsorowanego, oczekując w zamian reklamy, popularyzacji lub promocji swojej marki. Jest to zatem zobowiązanie dwustronne, w którym obie strony odnoszą korzyści.
Natomiast w przypadku umowy darowizny, darczyńca przekazuje pieniądze lub inne świadczenia na rzecz obdarowanego bez oczekiwania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Jest to zobowiązanie jednostronne, ponieważ tylko jedna strona odnosi korzyści.
W kontekście zestawienia darowizny z umową sponsoringu należy także wspomnieć o kwestiach podatkowych, ponieważ inaczej kształtują się obowiązki podatkowe CIT/PIT oraz VAT dla każdej z tych umów.
Umowa sponsoringu jest korzystniejsza podatkowo, ponieważ umożliwia ona odliczenie kosztów uzyskania przychodu w podatku dochodowym oraz VAT – zarówno przez sponsora, jak i sponsorowanego. W przypadku darowizny brak jest takiej możliwości, z wyjątkiem możliwości odliczenia niektórych darowizn w zeznaniu rocznym podmiotu przekazującego.
Do jednego z podstawowych elementów, które powinny znaleźć się w treści umowy sponsorskiej, z pewnością należy zaliczyć określenie wynagrodzenia lub świadczenia dla strony sponsorowanej. W umowie warto ustalić również terminy oraz metody płatności.
Umowa sponsoringu powinna także określać czas obowiązywania umowy oraz rodzaj sponsoringu. Ponadto stronom zaleca się uwzględnienie w umowie różnorodnych klauzul umownych, które mogą mieć istotne zastosowanie w praktyce w razie spełnienia się okoliczności mogących mieć wpływ na stosunek prawny sponsora i sponsorowanego. Umowa sponsoringu powinna zostać sporządzona w sposób jasny i precyzyjny. Określenie szczegółów umowy oraz wykorzystanie klauzul umownych pozwoli na lepsze zabezpieczenie prawne obu stron, oraz zminimalizowanie ryzyka nieporozumień.
