Od stycznia ursynowianin z wielkiej litery! Aleja zamiast alei

Od nowego roku duże zmiany w pisowni języka polskiego. Będziemy pisać Ursynowianin wielką literą oraz Aleja KEN zamiast aleja KEN. To tylko część rewolucji ortograficznej, która wchodzi w życie od 1 stycznia 2026 roku.

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła pakiet 11 zmian w zasadach ortografii, które mają uprościć życie wszystkim piszącym po polsku - od uczniów przez dziennikarzy po urzędników. Zmiany zaczną obowiązywać już za półtora miesiąca, więc warto je poznać.

Najważniejsza dla nas, lokalnych patriotów, jest zmiana dotycząca nazw mieszkańców dzielnic. Do tej pory pisaliśmy "ursynowianin" małą literą, od stycznia będzie to "Ursynowianin" – z dużej litery, dokładnie tak samo jak "Warszawiak" czy "Mokotowianin". To nobilitacja dla wszystkich mieszkańców małych ojczyzn - dzielnic, osiedli i wsi.

Druga istotna zmiana dotyczy nazw obiektów w przestrzeni publicznej. Zamiast "aleja KEN" będziemy pisać "Aleja KEN", "Aleja Rzeczypospolitej" czy "Aleja Komisji Edukacji Narodowej". Do tej pory obowiązywała zasada, że wielka litera należała się tylko "Alejom", a nie "alei". Podobnie z innymi obiektami - będzie "Plac Wielkiej przygody", "Park im. Cichociemnych". Wyjątkiem pozostaje wyraz "ulica" - nadal napiszemy go małą literą.

Rewolucja dotknie też nazw kawiarni, restauracji i sklepów. Wszystkie człony (oprócz przyimków) będziemy pisać wielką literą: "Kawiarnia Literacka", "Bar Flisak", "Pizzeria Napoli", "Apteka pod Orłem". Dotyczy to również nazw nagród i odznaczeń, a więc będzie "Nagroda Nobla", "Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus".

Koniec z wątpliwościami?

Reforma likwiduje wiele ortograficznych pułapek, które dotąd sprawiały problemy. Od stycznia nie będziemy się już zastanawiać, czy pisać "nie spotykany" czy "niespotykany" - będzie zawsze łącznie, bez żadnych wyjątków. To dotyczy wszystkich imiesłowów odmiennych.

Podobnie z przymiotnikami od nazwisk. Koniec z rozkminianiem, czy chodzi nam o "dramat Szekspirowski" (dzierżawczy), czy "dramat szekspirowski" (jakościowy). Od stycznia zawsze małą literą: "koncert chopinowski", "epoka zygmuntowska", "filozofia sokratejska".

Dobra wiadomość dla tych, którzy nigdy nie zapamiętali zasad pisowni "bym", "byś", "by" ze spójnikami. Od stycznia możemy pisać rozdzielnie: "Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry", i będzie poprawnie. 

Zmian jest dużo więcej. Jak tłumaczy Rada Języka Polskiego, większość zmian była postulowana od lat, ale dopiero teraz udało się nadać im moc obowiązującą. Reforma ma wyeliminować wyjątki i uprościć zasady tak, żeby piszący mogli skupić się na treści, a nie na drobiazgowej analizie znaczeniowej każdego słowa.

Od 1 stycznia 2026 roku wszystkie dotychczasowe uchwały ortograficzne z lat 1997–2008 tracą moc. Jedynym obowiązującym źródłem zasad stanie się nowy dokument "Zasady pisowni i interpunkcji polskiej" dostępny na stronie Polskiej Akademii Nauk. Można go pobrać stąd - otworzy się plik PDF ze strony PAN.