Co oznacza podwyższona kreatynina?

Nerki odgrywają niezwykle ważną rolę w utrzymaniu homeostazy, czyli stanu równowagi w organizmie. Zaburzenia w ich funkcjonowaniu prowadzą do objawów ze strony różnych narządów i układów (m.in. nadciśnienia tętniczego, bólów stawów i kości, zaburzeń miesiączkowania, niepłodności). Jak sprawdzić, czy nerki działają prawidłowo? Jednym ze sposobów jest wykonanie badania poziomu kreatyniny we krwi lub moczu. Sprawdź, o czym może świadczyć podwyższona kreatynina.

Czym jest kreatynina?

Kreatynina to związek organiczny, który powstaje w wyniku przemiany materii (głównie w mięśniach szkieletowych). Jest pochodną kreatyny – każdego dnia około 1-2% kreatyny mięśniowej jest degradowane do kreatyniny.

Kreatynina jest niemal wyłącznie wydalana przez nerki, głównie w procesie filtracji kłębuszkowej. W związku z tym jej poziom zależy bezpośrednio od filtracyjnej funkcji nerek – podwyższona kreatynina może wskazywać na zaburzenia w pracy tych organów.

Przyczyny podwyższonego poziomu kreatyniny

Co oznacza podwyższona kreatynina? Przyczyną wzrostu jej poziomu mogą być przejściowe lub przewlekłe zaburzenia pracy nerek, które mogą być spowodowane m.in.:

• działaniem czynników toksycznych,
• odwodnieniem,
• krwotokiem,
• niedrożnością moczowodów,
• infekcją,
• uszkodzeniem mięśni.

Bardziej na nie narażone są osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze czy cukrzycę.

Jak zbadać poziom kreatyniny?

Poziom kreatyniny można oznaczyć we krwi lub moczu. W związku z tym, że głównym miejscem jej wytwarzania są mięśnie szkieletowe, poziom zależy od różnych czynników. Należą do nich:

• wiek,
• masa mięśniowa,
• stosowana dieta i suplementacja,
• ogólny stan zdrowia.

Poziom kreatyniny we krwi jest wartością stosunkowo niezmienną – wahania dobowe nie przekraczają 15% wartości. Norma dla osoby dorosłej wynosi 53–115 µmol/l (0,6–1,3 mg/dl). Jednak wartości referencyjne mogą nieco różnić się między laboratoriami, co wynika z użytej aparatury lub metody [1]. U osób aktywnych fizycznie lub stosujących suplementy kreatynowe, poziom kreatyniny może być nieznacznie podwyższony bez związku z patologią nerek – dlatego interpretacja wyników powinna być dokonana przez lekarza, z uwzględnieniem stylu życia i kontekstu klinicznego. Obok oznaczenia kreatyniny często wylicza się także wskaźnik eGFR (estimated Glomerular Filtration Rate), który umożliwia dokładniejszą ocenę funkcji nerek i uwzględnia takie czynniki jak wiek, płeć i rasa pacjenta.

Badanie kreatyniny we krwi wchodzi w skład wielu pakietów badań dla sportowców dostępnych w różnych laboratoriach (np. ALAB sport: https://alabsport.pl/pakiety). Należy pamiętać, aby odpowiednio się do niego przygotować. Oznaczenie poziomu kreatyniny najlepiej wykonać w godzinach porannych (optymalnie do 10:00 rano), będąc na czczo, po minimum 8-godzinnym odpoczynku i ograniczeniu intensywnej aktywności fizycznej oraz rezygnacji z palenia papierosów przez co najmniej dobę przed pobraniem.

Podwyższona kreatynina we krwi – objawy

Jakie są objawy podwyższonej kreatyniny we krwi? W tym miejscu warto przypomnieć, że jest to związek niemal całkowicie wydalany przez nerki. Podwyższony poziom kreatyniny sam w sobie nie powoduje objawów, jest natomiast markerem, którego nieprawidłowy poziom może świadczyć o problemach z nerkami. Zaburzenia w pracy tych organów mogą powodować m.in.:

• brak apetytu,
• zmiany w objętości wydalanego moczu (zwiększenie lub zmniejszenie),
• osłabienie,
• obrzęki,
• bóle brzucha.

Nie należy ich lekceważyć, ponieważ brak odpowiedniej diagnostyki i leczenia może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych (w tym niewydolności nerek).

Czym grozi podwyższona kreatynina?

Podwyższona kreatynina wymaga konsultacji z lekarzem i rozszerzenia diagnostyki w celu ustalenia przyczyny. Czym grozi podwyższona kreatynina?

Nieprawidłowy poziom kreatyniny może świadczyć o przejściowym lub przewlekłym zaburzeniu pracy nerek. W takim przypadku brak odpowiedniego leczenia grozi rozwojem przewlekłej niewydolności nerek. Nazywa się nią każde uszkodzenie tych organów, które utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Objawy obejmują m.in.:

• osłabienie,
• niezamierzoną utratę masy ciała,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia smaku (metaliczny posmak w ustach),
• częste oddawanie moczu (szczególnie w nocy),
• mrowienia lub drętwienia kończyn,
• bóle stawów i kości (w zaawansowanej chorobie),
• bóle brzucha,
• zaburzenia miesiączkowania,
• niepłodność.

Przewlekła niewydolność nerek wiąże się również z przyspieszeniem rozwoju miażdżycy.

Jak obniżyć wysoką kreatyninę?

Czy można w jakiś sposób obniżyć podwyższoną kreatyninę? W pierwszej kolejności należy skonsultować nieprawidłowe wyniki badań z lekarzem, który pomoże ustalić przyczynę. Jeśli jest nią np. odwodnienie, zazwyczaj wystarczy uzupełnienie płynów. Z kolei, gdy przyczynę stanowi infekcja bakteryjna, wdraża się antybiotykoterapię. Zdarzają się również skrajne przypadki, w których jedyną metodą leczenia pozostaje leczenie nerkozastępcze i konieczna jest hospitalizacja.

Osoba, u której stwierdzono podwyższoną kreatyninę, powinna regularnie kontrolować jej poziom we krwi lub moczu (w zależności od wskazań lekarza). Warto, żeby miała na uwadze również zalecenia dotyczące zdrowego stylu życia obowiązujące przy zaburzeniach pracy nerek. Wskazania te dotyczą regularnej aktywności fizycznej, odpowiedniego nawodnienia organizmu, ograniczenia spożycia soli, rezygnacji z używek i dobrze zbilansowanej diety.

Zdrowie nerek ma ogromne znaczenie dla całego organizmu, dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne, które pomagają ocenić ich funkcjonowanie. Jednym z nich jest proste badanie, które polega na oznaczeniu poziomu kreatyniny we krwi lub moczu – podwyższone wartości mogą świadczyć o przejściowych lub przewlekłych zaburzeniach pracy nerek. Nie zawsze wynikają one z poważnej choroby (czasami przyczyną jest odwodnienie lub infekcja), ale za każdym razem powinny być skonsultowane z lekarzem.

[1] ŻYCIŃSKA, KATARZYNA, et al. "Porównanie stężenia kreatyniny w surowicy krwi i wartości eGFR w ocenie funkcji nerek." Family Medicine & Primary Care Review 10.3 (2008): 755-757.

[2] Jazienicka-Kiełb, Alicja, et al. "Przewlekła choroba nerek w praktyce lekarza POZ–diagnostyka, obraz kliniczny, postępowanie." Lekarz POZ 8.2: 105-111.

[3] Małyszko, Jolanta. "Przewlekła niewydolność nerek-problem tylko nefrologów?." Choroby Serca i Naczyń 2.2 (2005): 78-83.

[4] https://alabsport.pl/blog/podwyzszona-kreatynina-co-oznacza/, dostęp: 11.06.2025

[5] https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51919,przewlekla-niewydolnosc-nerek, dostęp: 11.06.2025