Między niewiedzą a zarzutem – co każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć o prawie karnym

Prowadzenie firmy to nieustanne podejmowanie decyzji – szybkich i często pod presją czasu, niekiedy na podstawie niepełnych informacji. Większość z nich nie budzi kontrowersji. Ale wystarczy jedno potknięcie, błędna interpretacja przepisów lub zaniechanie, aby sprawa nabrała zupełnie innego tempa. Nierzadko kończy się to zarzutami prokuratorskimi, nawet jeśli działanie nie miało nic wspólnego z celowym złamaniem prawa. To nie jest teoria. Coraz więcej przedsiębiorców – właścicieli spółek, członków zarządów, dyrektorów finansowych – dowiaduje się o postępowaniu przeciwko nim dopiero w momencie wezwania do prokuratury lub po przeszukaniu dokumentacji firmowej. Co istotne wcale nie trzeba „kraść”, by znaleźć się w kręgu zainteresowania organów ścigania.

Przestępstwo gospodarcze może zacząć się od błędu

Niektóre przepisy prawa karnego – np. art. 296 kodeksu karnego – penalizują nie tyle działanie z zamiarem przestępstwa, co niedopełnienie obowiązków lub nadużycie uprawnień. W praktyce oznacza to, że odpowiedzialność może ponieść także osoba, która nie zachowała należytej staranności – np. przy podpisaniu umowy, nadzorze nad transakcją czy rozliczeniu finansowym.

Tego typu sprawy nie są domeną tylko dużych korporacji. Przedsiębiorcy z sektora MŚP coraz częściej spotykają się z zarzutami wynikającymi z nieznajomości obowiązków ciążących na nich jako na osobach zarządzających. Wystarczy źle skonstruowana umowa, pominięcie zgłoszenia do odpowiedniego rejestru, lub – co szczególnie aktualne – nieprzestrzeganie procedur związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (AML).

AML i ryzyko odpowiedzialności karnej

Wzmożone kontrole w sektorze finansowym i coraz większe oczekiwania wobec firm w zakresie zgodności z przepisami antykorupcyjnymi i AML sprawiają, że nawet nieświadome błędy mogą mieć poważne konsekwencje. Brak wewnętrznych procedur, zignorowanie sygnału ostrzegawczego w transakcji, czy też niedostateczna weryfikacja kontrahenta – to wszystko może zostać uznane za niedopełnienie obowiązków i skutkować odpowiedzialnością prawną osoby zarządzającej.

Kiedy warto działać? Zanim pojawi się problem

Wielu przedsiębiorców trafia do kancelarii dopiero po tym, jak zapadnie decyzja o postawieniu zarzutów. Tymczasem o wiele skuteczniejszym rozwiązaniem jest wcześniejsze przygotowanie się na ewentualność postępowania karnego.

Konsultacja z doświadczonym adwokatem prawa karnego może pomóc w zidentyfikowaniu potencjalnych ryzyk, zabezpieczeniu dokumentacji i przygotowaniu właściwej linii obrony – zanim organy ścigania podejmą jakiekolwiek działania. Warszawa, jak większość dużych miast, oferuje szeroki wybór specjalistów w tym zakresie.

Prawo karne a odpowiedzialność zbiorowa

Warto też pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiedzialność mogą ponosić nie tylko osoby fizyczne, ale także same podmioty gospodarcze. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych przewiduje możliwość nałożenia na firmę dotkliwych kar finansowych, zakazu prowadzenia działalności lub utraty kontraktów publicznych. Dla wielu przedsiębiorców to większe ryzyko niż nawet kara pozbawienia wolności dla członka zarządu.

Wnioski? Świadomość to najlepsza profilaktyka

Nie trzeba znać całego kodeksu karnego na pamięć. Ale warto rozumieć, gdzie kończy się zwykła pomyłka, a zaczyna ryzyko odpowiedzialności karnej. Działając z wyprzedzeniem, można uniknąć niepotrzebnych problemów, stresu i strat wizerunkowych.

Dla każdego przedsiębiorcy – niezależnie od skali działalności – współpraca z adwokatem znającym realia prawa karnego staje się dziś elementem odpowiedzialnego zarządzania.

Jeżeli potrzebujesz skontaktować się z adwokatem właściwym dla rejonu warszawskiego, skieruj się do Naczelnej Rady Adwokackiej, skorzystaj z Krajowego Rejestru Adwokatów lub po prostu, zajrzyj do wyszukiwarki – tam również znajdziesz namiary na odpowiednich specjalistów.